Theo dự báo của các chuyên gia, trong mùa mưa năm nay, nhiều khả năng lũ quét, sạt lở đất sẽ xảy ra ở nhiều tỉnh thành trên cả nước. Do vậy cần tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân và cán bộ làm công tác phòng chống thiên tai bằng những hình thức mới và hiệu quả hơn, đồng thời đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát trước mùa mưa lũ.
Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức về thiên tai
Trong tháng 5 và tháng 6, một số trận lũ quét, sạt lở đất đã xảy ra, gây thiệt hại tại một số địa phương. Cụ thể, ngày 23 tháng 6 năm 2024, tại công trường thi công cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2021 – 2025 đoạn Bãi Vọt – Hàm Nghi thuộc xã Xuân Lộc (huyện Can Lộc) xảy ra vụ tai nạn lao động khiến 02 nữ công nhân thương vong. Nguyên nhân bước đầu được xác định, do rạng sáng ngày 23 tháng 6 năm 2024, tại khu vực xảy ra tai nạn có mưa, do đó thành hố đào bị ngấm nước, gây sạt lở.
Trước đó, một vụ sạt lở đất cũng đã xảy ra tại phường Kỳ Liên, thị xã Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh. Theo báo cáo nhanh của Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Hà Tĩnh, vào chiều ngày 06 tháng 5 năm 2024 đã có mưa to gây sạt lở đất vùi lấp 1 lán trại của công nhân thi công đường dây 500 kV tại khu vực phường Kỳ Liên, thị xã Kỳ Anh, làm 03 người chết, 04 người bị thương.
Hiện Bắc bộ đang vào thời điểm cao điểm mưa lũ. Theo dự báo của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, từ ngày 02 đến ngày 04 tháng 7 năm 2024, khu vực vùng núi và trung du Bắc Bộ có mưa vừa, mưa to và dông, cục bộ có nơi mưa rất to với lượng mưa phổ biến từ 40 – 80 mm, cục bộ có nơi trên 150 mm. Khu vực đồng bằng Bắc Bộ có mưa rào và dông, cục bộ có nơi mưa trên 80 mm; thượng lưu sông Đà, Thao, Lô khả năng xuất hiện một đợt nước lên. Nguy cơ xảy ra lũ quét, sạt lở đất tại khu vực vùng núi và ngập úng tại các khu vực trũng, thấp tại các tỉnh miền núi phía Bắc.
Truyền thông kịp thời, rộng khắp để giảm nhẹ thiên tai
Đây là một trong những giải pháp được Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang – Trưởng ban Ban Chỉ đạo quốc gia về Phòng, chống thiên tai chỉ đạo các địa phương triển khai thực hiện tại Hội nghị toàn quốc về công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2024 tổ chức tại Hà Nội vào tháng 5 vừa qua.
Liên quan đến giải pháp này, Tiển sĩ Trịnh Hải Sơn – Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng trước tình trạng biến đổi khí hậu, những bất thường và cực đoan của thời tiết ngày càng gia tăng và phức tạp hơn, trở thành mối đe dọa thường xuyên đối với sản xuất và đời sống của người dân ở miền trung du, miền núi Việt Nam, các địa phương cần xây dựng và ban hành phương án phòng, chống và khắc phục hậu quả ứng với các loại hình thiên tai, mà trước hết là ứng phó bão, lũ, mưa lớn, sạt lở đất, lũ quét.
Các địa phương cũng cần tăng cường thông tin, xuất bản, tuyên truyền, cảnh báo, tập huấn, hướng dẫn các biện pháp phòng, tránh ứng phó thiên tai kịp thời đến cộng đồng dân cư; nâng cao nhận thức cộng đồng và quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng để phát huy ý thức tự giác, chủ động phòng, tránh thiên tai của toàn dân trên địa bàn. Tất cả các ngành, các cấp ở địa phương quán triệt và thực hiện nghiêm túc phương án phòng chống, ứng phó thiên tai.
Hiện trường vụ sạt lở tại dự án cao tốc Bắc – Nam qua Hà Tĩnh
Bên cạnh đó, các địa phương cần chú trọng thực hiện phương châm “bốn tại chỗ”; thường xuyên cập nhật bổ sung các số liệu sơ tán dân, thống kê, kiểm soát các khu vực xung yếu có nguy cơ ảnh hưởng bởi sạt lở đất đá, lũ quét; rà soát công tác thông tin cảnh báo đến người dân và các hộ dân trong khu vực chịu tác động; thống kê, đảm bảo an toàn khách du lịch và người dân di chuyển trên các tuyến đường giao thông cắt ngang qua khu vực tai biến nhằm ứng phó có hiệu quả, hạn chế thấp nhất thiệt hại có thể gây ra.
Ngoài ra, các địa phương cần có những biện pháp thông tin, cảnh báo và ứng phó kịp thời khi tai biến diễn ra; yêu cầu các tổ chức và cá nhân ở địa phương chấp hành nghiêm các mệnh lệnh, hướng dẫn của chính quyền, cơ quan chức năng trong công tác phòng, chống, ứng phó thiên tai.
Để tăng cường cảnh báo lũ quét, sạt lở đất – loại hình thiên tai thường xảy ra trong mùa mưa bão, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Tân Văn – chuyên gia địa chất, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản cũng nhấn mạnh vai trò cấp thiết của truyền thông.
Theo ông, nứt đất khi mưa to, kéo dài là một trong những dấu hiệu trực tiếp của sạt trượt. Do vậy, động thái đầu tiên địa phương cần thực hiện là di dời người dân ra khỏi khu vực có nguy cơ xảy ra sạt trượt. Sau đó, địa phương cần cử cán bộ kỹ thuật đến quan trắc, giám sát, theo dõi diễn biến của các vết nứt. Nếu vết nứt tiếp tục phát triển thì khả năng cao là trượt lở sẽ xảy ra, khi đó cần căn cứ kích cỡ các vết nứt để dự báo quy mô khối trượt, từ đó thực hiện di dời cho phù hợp.
Để đề phòng trước các hiện tượng thời tiết cực đoan, gây hậu quả nặng nề, trước đó, chính quyền địa phương cần truyền thông kịp thời, rộng khắp và thường trực để nâng cao ý thức của người dân trong việc phòng tránh giảm nhẹ thiên tai. Ngày nào cũng một vài lần cảnh báo nhắc nhở về thiên tai thì muốn hay không muốn, người dân cũng sẽ có dịp nghe lưu lại trong trí nhớ và có ý thức hơn.
Hơn nữa, các địa phương cũng cần nâng cao công tác điều tra, khảo sát, đánh giá hiện trạng tìm hiểu nguyên nhân, phân vùng cảnh báo, triển khai đồng đều rộng khắp hơn nữa trên tất cả các khu vực có nguy cơ xảy ra thiên tai, biến đổi địa chất./.
(Nguồn tin: website Bộ Tài nguyên và Môi trường)
